Bu yazıda bahsedeceğimiz örnek davranış gazete okuma alışkanlığı. Tarihi Roma İmparatorluğu’na dayanan, 1600’lü yıllardan beri de günlük bir alışkanlığa dönüşen gazete yayıncılığı halkın haber almasını kolaylaştırmayı hedefleyen bir araç olarak yüzlerce yıl yaşamaya ve evrilmeye devam etti. Sözlük anlamı “ortam” olan, bugün duyduğunuzda gazete dışında birçok kavramı akla getiren “medya” kelimesi aslında yüzlerce yıl boyunca birçok toplumda sadece gazete yayıncılığı için kullanılmıştı. İnsanlar yüzyıllar boyunca gazete okuyarak siyasi, ekonomik ve toplumsal gelişmelerden haberdar oldular. Gazeteler önemli düşünce ve edebiyat akımlarına yön verdi. Bugün ise gazete okuma alışkanlığı giderek azalıyor ve yerini akıllı telefonlardaki haber uygulamaları, televizyonlarda 24 saat ulaşabileceğimiz haber bültenleri ve YouTube videoları alıyor. Oysa gazete okuma alışkanlığı ve beraberinde getirdiği faydalar sadece gündemden haberdar olmak değildir ve çocuklarımıza kazandırmamız gereken alışkanlığa olan ihtiyaç tam da burada başlıyor.
Bir gazeteyi oluşturan ana unsurlar uzman bir muhabir ekibi, yazı işleri kurulu, ve baskı tekniği olarak sıralanabilir. Ülkemizde ana akım gazete alışkanlığı günlük siyasi ve spor gazetelerinin yayınlanması üzerine kuruludur. Bu gazetelerde dili gayet iyi kullanan bir ekibin yazdığı haber metinleri, manşetler, fotoğraflar ve köşe yazıları bulunur. Bu yazılar profesyoneller tarafından kaleme alındığı için içinde dil bilgisi hataları, yazım yanlışları bulundurmaz ve belirli bir mantık ve baskı açısından okuma rahatlığı üzerine inşa edilmiş metinlerdir. Ortalama bir gazete haberinde 200-500 arası kelime bulunur. Bu da 20 sayfalık bir gazeteyi okuyan kişinin yaklaşık 10.000 kelimelik kurallı bir metin dizisi okuyacağı anlamına gelir. Metnin içeriğinden bağımsız olarak bu kelime sayısı günlük okuma alışkanlığına büyük bir katkı sağlar. Kitap okumanın en büyük faydalarından biri üst üste doğru ve anlamlı cümleler okuyarak dil becerinizi bu yönde güçlendirmek ve heybenizdeki doğru cümle görmüş olma sayısını arttırmaktır. Aynı durum gazete okuma alışkanlığı için de geçerlidir. Gazete okuyarak kısa süre içinde çok sayıda anlamlı ve dil bilgisi açısından hatasız cümle okumuş olursunuz. Bu da dil bilgisi ve mantık hatalarına karşı olan hassasiyetinizi siz farkında bile değilken arttırır. Çok fazla doğru cümle okuma geçmişine sahip bir kişi karşısına çıkan olası dil bilgisi hatalarını, yazım yanlışlarını bu yönde bir alışkanlığı olmayan kişilere göre çok daha hızlı fark edebilir. Doğru cümleyi ve doğru kullanımı hissetme becerisi çok sayıda doğru cümleye maruz kalarak oluşur. Bu beceri zamanla konuşma esnasındaki kelime tercihlerini ve akıcılığı da arttıracaktır.
Gazete okuma alışkanlığının bir diğer ana faydası gündem maddelerine olan farkındalığın artmasıdır. Düzenli gazete okuyan bir kişi hem görsel hafızasını, hem bilişsel kapasitesini yoğun olarak kullanır ve okuduğu haberler hafızasında belli bir yer eder. Asya kıtasında meydana gelen bir tsunami felaketi, Merkez Bankası’nın aldığı faiz kararı, İngiltere Kralı’nın taç giyme töreni okuyanların aklında hem tarih, hem coğrafya hem de sosyoloji açısından yer tutar ve bu parçalar zamanla bir araya gelir ve daha bütün ve büyük anlam kazanır.
Günümüzde 8.sınıf ve 12.sınıf öğrencilerinin tabi olduğu merkezi sınavlarda okuduğunu anlama becerisi ve genel kültür hakimiyeti en az müfredata dayalı konu bilgisi kadar ayırt edici bir fark yaratmaktadır. Yeni nesil sorular olarak tanıdığımız soru tipleri daha uzun ve çeldirici metinlerden oluşmakta ve okuduğunu anlama, ayrıştırma becerisi olan öğrenciler bu sorularda daha başarılı olmaktadır. Gazete ve dergi okuma alışkanlığı bulunan öğrenciler dünya tarihi, genel coğrafya, siyaset ve ekonomi alanlarında yaşıtlarına göre çok daha derin bilgi sahibi olmakta ve bu birikimlerini okudukları her metinde, karşılaştıkları her soruda kullanmaktadır.
Ailelerin evlerine düzenli olarak gazete ve dergi almaları, anne babaların alınan bu yayınlarla evde birlikte geçirilen zamanlarda meşgul olmaları çocuklarına bu yönde çok doğru bir örnek oluşturmaları anlamına gelecektir. Evde bir kitaplık köşesi bulundurmak, gazetelik/dergilik gibi bir sepet bulundurmak ve burada sürekli güncel yayınlar bulundurmak çok doğru bir tavır olacaktır. Yeni okuma becerisi kazanan çocuklara gazete ve dergilerden yazıları sesli olarak okutturmak ve onları takdir etmek okuma alışkanlığını teşvik eder. Okuma alışkanlığı kazanmak için gazete ve dergiler kitaba göre daha hızlı sonuç getirebilir. Çocuklar zaman zaman kitap okuma alışkanlığına karşı olumsuz bir tavır geliştirebilir. Çocuklar bu dönemde kitap okumayı sıkıcı, uyku getiren, keyifsiz bir mecburiyet olarak görebilir. Fakat çizgi roman, çocuk gazetesi, mizah dergisi, günlük spor gazetesi gibi yayınlarla bu ön yargı aşılabilir, okuma sevgisi daha kolay yeşertilebilir.
Bu nedenle bütün ebeveynlere tavsiyem bu yayınları düzenli olarak evlerinde bulundurmaları ve o esnada televizyon açık olsa bile bu yayınlara göz atma alışkanlığını çocuklarına benimsetmeleridir. Gazete okuma alışkanlığı şu anki trendi ile devam ederse bugünün çocukları yetişkin olduğunda yok olacak gibi görünüyor. Bu gidişatı değiştirmek ve bu geleneksel medya organını yaşatarak hep birlikte okuma alışkanlığımızı geliştirmek bizim elimizde. O zaman bunun için bir adım atalım ve gazete okuma alışkanlığımızı yeniden kazanalım, çocuklarımızın gazete ve dergi okuma alışkanlığı kazanması yönünde örnek olalım. Bu alışkanlığın yaratacağı farkı kısa süre içinde göreceksiniz.
Herkese sevgiler, saygılar ve daha mutlu yarınlar dileklerimle..
Oğulcan Sümbüloğlu
Özel Kadro Anadolu Lisesi - Eğitim Koordinatörü
